خانواده اولین و مهم‌ترین نهاد اجتماعی است که انسان در آن عضویت دارد و به نوعی سنگ بنای هر جامعه محسوب می‌شود. در بستر خانواده است که انسان هویت، ارزش‌ها و جهان‌بینی‌اش شکل می‌گیرد و احساساتی چون تعلق خاطر، امنیت و وفاداری را می‌آموزد. تقویت روابط خانواده به دلیل اهمیت این نهاد و تضعیف آن در دهه‌های اخیر اهمیت زیادی دارد، چرا که هرچه‌قدر انسان در شرایط خانوادگی دشوارتری باشد و ارتباطات آن‌ها ضعیف‌تر شود، مشکلات روحی و عاطفی بسیاری در انتظار او خواهد بود. به همین خاطر باید همواره به دنبال راهکارهایی برای بهترکردن رابطه میان اعضای خانواده بود.
چه راه هایی برای تقویت روابط خانواده وجود دارد؟
برای تقویت روابط خانواده باید راهکارهای مختلف را به طور همزمان پیش برد. لازم به ذکر است که بهبود روابط تنها بر عهده یک عضو خانواده نیست و همه اعضا باید با یکدیگر همکاری کنند، در غیر این صورت تلاش‌ها برای بهترشدن شرایط خانوادگی به ثمر نمی‌نشیند.
در ادامه به برخی از راهکارهای مفید برای تقویت روابط خانوادگی می‌پردازیم:
- ایجاد فرصت‌هایی برای وقت‌گذراندن با یکدیگر: مهم است که اعضای خانواده زمان‌هایی را کاملا با یکدیگر بگذارنند، بدون آن که درگیر مسائل و افراد دیگر شود. اگرچه سبک زندگی شلوغ شهری باعث شود که یافتن فرصت مناسب دشوار باشد، اما غیرممکن نیست. این فرصت‌ها لزوما نیاز نیست رویداد مفصل و پرهزینه‌ای شود، بلکه یک وعده شام دورهمی می‌تواند تاثیر زیادی در روابط خانواده بگذارد.
- تقویت مهارت‌های ارتباطی: روابط اجتماعی باید مبتنی بر احترام و درک متقابل باشد، امری که در برخی از خانواده‌ها به بهانه راحت‌بودن با یکدیگر کنار گذاشته می‌شود. مهم است که یاد بگیریم چگونه به حرف دیگران گوش کنیم، همراه باشیم و نقطه نظرات خود را بدون شکستن احترام طرف مقابل بیان کنیم.
- تمرین همدلی: همدلی یک مهارت ویژه است؛ مهارت قراردادن خود جای دیگران و تجربه احساساتشان. این مهارت منجر به ایجاد صمیمیت و درک بسیار بالای انسان‌ها نسبت به یکدیگر می‌شود و به کارگیری آن در روابط خانوادگی منجر به تقویت روابط خانواده می‌شود.
- یادگیری قدردانی: قدردانی نیز مانند همدلی مهارتی است که اگر انسان آن را به کار گیرد، در بسیاری از جنبه‌های زندگی خود موفق خواهد شد. قدردان‌بودن نسبت به کوچک‌ترین کارهایی که دیگران برای فرد انجام می‌دهند، منجر به ایجاد حس ارزشمندی در طرف مقابل می‌شود.
- مثبت‌نگری: مثبت‌نگری در زندگی شخصی امری ضروری است و ایجاد یک فضای مثبت در خانه و روابط خانوادگی منجر به تقویت پیوندهای عاطفی میان اعضای خانواده می‌شود.
- اعتمادسازی و اعتمادکردن: اعتماد یک امر اکتسابی است، حتی اگر پای خانواده در میان باشد. روابط خونی لزوما منجر به اعتماد بی چون و چرا نمی‌شود، اما انسان ذاتا همواره اولویت اعتمادکردن را به خانواده‌اش می‌دهد. بنابراین با رفتارهای اعتمادساز می‌توان رابطه‌ای مستحکم با خانواده خود داشت.
- تعیین حدود حریم شخصی: داشتن روابط خانوادگی مستحکم به معنای نداشتن حریم خصوصی نیست، اتفاقا تعیین حدود حریم شخصی باعث ایجاد روابطی محترمانه‌تر می‌شود. همچنین باید در نظر داشته باشیم که هرگز به حریم شخصی دیگر اعضای خانواده تعرض نکنیم.
- تطبیق سطح انتظارات با واقعیت: یکی از زمینه‌های اختلافات خانوادگی، تعارض انتظارات اعضای خانواده با یکدیگر است. با تطبیق سطح انتظارات با واقعیت روابط خانوادگی می‌توان تا حد زیادی از تنش جلوگیری کرد.
با انجام این روش‌های ساده، اما موثر می‌توان تا حد زیادی به تقویت روابط خانواده کمک کرد.
چرا باید به تقویت روابط خانواده بپردازیم؟
خانواده به عنوان یکی از مهم‌ترین ارکان توسعه جامعه نقش مهمی در مسیر زندگی انسان دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که تاثیر خانواده در موفقیت شغلی بسیار بیشتر از آن چیزی است که تصور می‌کنیم و افرادی که روابط خانوادگی مخدوش و بدی دارند، در زندگی شخصی خود همواره دچار چالش‌های جدی می‌شوند. چند نمونه از دلایل تقویت روابط خانوادگی به شرح زیر است:
- خانواده نهادی پشتیبان است: خانواده به عنوان اولین نهادی که پیوندهای عاطفی عمیق میان اعضای آن وجود دارد، در شرایط گوناگون می‌توانند پشتیبان اعضای خود باشد. انسان در مراحل گوناگون زندگی خود نیازمند پشتیبانی روحی، عاطفی و حتی مالی است که خانواده می‌تواند با حمایت خود بسیاری از مشکلات را حل کند.
- خانواده هویت فرد را می‌سازد: انسان از همان ابتدای تولد خود شروع به ساخت هویت فردی‌اش می‌کند و بخش عمده‌ای از این هویت در خانواده شکل می‌گیرد. سنت‌ها، آداب و اخلاق‌های مخصوص هر خانواده به صورت نسل به نسل منتقد می‌شود و فرد احساس می‌کند به چیزی بزرگ‌تر از فردیت خود تعلق دارد.
- خانواده اولین جایی است که پیوندهای عاطفی در آن شکل می‌گیرد: انسان روابط عاطفی و احساسی خود را برای اولین بار در بستر خانواده‌اش دریافت می‌کند و یاد می‌گیرد. ارتباطات مشترک بین اعضای خانواده منجر به ایجاد پیوندهای عمیق و مستحکم می‌شود که کمتر پیش می‌آید با یک غریبه بتوان چنین پیوندهایی داشت(البته غیرممکن نیست).
- خانواده مسئولیت‌پذیری را به اعضایش یاد می‌دهد: روابط خانوادگی یکی از اولین مسئولیت‌هایی است که اعضای خانواده بر عهده دارند و تمرین خوبی برای یادگیری مسئولیت‌پذیری است. آن‌ها یاد می‌گیرند که چگونه وظایفی که در خانواده بر عهده آن‌هاست، انجام دهند و به اعضای دیگر نیز در انجام وظایف خانوادگی کمک کنند.
- خانواده درس زندگی می‌آموزد: محیط خانواده تاثیر قابل توجهی بر شکل‌گیری جهان‌بینی فرد دارد و بسیاری از اصول ارزشمند اخلاقی در خانواده به او یاد داده می‌شود.
- در محیط خانواده فرد تاب‌آوری و بخشش را می‌آموزد: مشکلات در خانواده و زندگی هرکدام از اعضای آن وجود دارد. اختلاف‌نظرها نیز منجر به وقوع تنش می‌شود و نمی‌توان از چنین مسائلی گریخت. در عوض می‌توان تمرین تاب‌آوری و پذیرش نظر مخالف را یاد گرفت و همچنین نسبت به اشتباهات اعضای خانواده گذشت و بخشش داشته باشیم.
تاثیر این موارد بر زندگی فرد نشان می‌دهد که چرا باید به تقویت روابط خانواده پرداخت.
روابط خانوادگی چه تاثیری در زندگی انسان دارند؟
اساسا شخصیت انسان در بستر خانواده شکل می‌گیرد. البته این بدین معنا نیست که تاثیر عوامل محیطی را در نظر نگیریم، بلکه می‌توان چنین گفت که خانواده اولین محیطی است که انسان از آن تاثیر می‌گیرد. روابط خانوادگی تاثیر شگرفی بر زندگی انسان می‌گذارد و در بسیاری از مسائل می‌تواند کمک‌کننده باشد. به طور مثال:
- روابط و حمایت عاطفی خانواده: خانواده و اعضای آن به شکل پیوسته بر احساسات و عواطف یکدیگر تاثیر می‌گذارند و در صورت نیاز، به حمایت عاطفی از هم می‌پردازند. فراز و نشیب‌های زندگی آن قدر زیاد است که این حمایت‌ها می‌تواند در گذراندن بحران‌ها موثر واقع شود.
- انتقال مهارت‌های زندگی: خانواده می‌تواند نهادی باشد که افراد از یکدیگر مهارت‌های زندگی یاد بگیرند. هر عضو خانواده می‌تواند در یک زمینه به عنوان الگو برای دیگری عمل کند. تحقیقات نشان داده که لزوما خانواده‌هایی با عقاید و شرایط یک‌دست موفق‌تر نیستند، بلکه خانواده‌هایی با تکثر آراء و تیپ شخصیتی که به درک متقابل از هم رسیده‌اند، می‌توانند مسیر موفقیت را سریع‌تر طی کنند.
- تاثیر اعتماد و بی اعتمادی: خانواده می‌تواند بستر یادگیری مهارت اعتماد باشد، اگرچه این خاصیت می‌تواند ضد خود هم عمل کند و باعث شود فرد چون به خانواده‌اش نمی‌تواند اعتماد کند، به کلی ویژگی اعتمادکردن را از دست بدهد. اغلب افرادی که به هر دلیلی نسبت به خانواده خود بی‌اعتماد هستند، نمی‌توانند به دیگران نیز کوچک‌ترین اعتمادی داشته باشند.
- تشویق و درک متقابل: بهترین ویژگی‌های خانواده همواره می‌تواند بدترین اثرهای خود را بر فرد بگذارد. اگر اعضای خانواده نسبت به یکدیگر درک متقابل داشته باشند و در موقعیت‌های مختلف به تشویق و حمایت بپردازند، از نظر روانی سالم‌تر هستند و حس رضایت بیشتری دارند. در نقطه مقابل عدم درک متقابل در خانواده باعث می‌شود تا فرد به کلی قدرت ادراک خود را از دست بدهد و در روابط اجتماعی‌اش دچار مشکل شود.
- موقعیت اجتماعی: نقش اجتماعی هرکدام از اعضای خانواده بر وضعیت دیگر اعضا تاثیر می‌گذارد. این تاثیر بسته به موقعیت اجتماعی که خوب یا بد است، می‌تواند مثبت یا زیان‌بار شود. بسیاری از افراد که تاثیرات منفی از موقعیت‌های اجتماعی خانواده خود دریافت کرده‌اند، چاره‌ای جز جدایی کامل از خانواده‌شان نمی‌بینند- که خود ضررهای عاطفی زیادی دارد- و از سوی دیگر، موقعیت اجتماعی مطلوب خانواده مسیر رسیدن به موفقیت را کوتاه‌تر می‌کند.
تاثیرات خانواده بر فرد بسیار زیاد است و رویکردهای جدایی‌طلبانه- که اغلب از سر ناچاری است- همواره مشکلاتی را هم برای انسان ایجاد می‌کند. به همین خاطر باید همواره تا جای ممکن به تقویت روابط خانواده پرداخت و در صورتی که دیگر هیچ راهی برای بهبود شرایط وجود نداشت، به گزینه‌های دیگر فکر کرد.
با ان ال پی روابط خانواده را تقویت کنید
همانطور که در مقاله ان ال پی چیه گفته شد ان ال پی یک روش تمرینی کنترل افکار است که به صورت گسترده‌ای مورد استفاده انسان‌های مختلف قرار می‌گیرد و در شرایط دشوار- نظیر جدال با افسردگی یا فشارهای روانی در محیط کار- توانسته کمک‌کننده باشد. در واقع به کمک ان ال پی فرد یاد می‌گیرد که چگونه نحوه اندیشیدن خود را تحت کنترل درآورد و بدین ترتیب بسیاری از رفتارهای نادرست یا افکار منفی دیگر بر او تاثیری نمی‌گذارند. ان ال پی می‌تواند برای تقویت روابط خانواده نیز موثر واقع شود، چرا که به کمک ان ال پی می‌توان روادارتر و صبورتر بود. پرهیز از رفتارهای هیجانی و یادگیری مهارت درک متقابل همگی به کمک ان ال پی امکان‌پذیرتر هستند و به همین خاطر این روش تاثیر بسیاری بر تقویت پیوندهای خانوادگی می‌شود.
سوالات متداول
خانواده اولین محیطی است که انسان در آن به دنیا می‌آید، رشد می‌کند و شخصیتش شکل می‌گیرد. بنابراین از همان اولین سال‌های دوران کودکی، فرد در حال تاثیرپذیری از محیط خانواده است.
اگر اعضای خانواده به تمرین ویژگی‌هایی چون رواداری، درک متقابل، صبر و مهارت شنیدن حرف دیگران بپردازند، بسیاری از اختلافات خانوادگی حل خواهد شد.
نویسنده تیم تحریریه چراغ سبز
منبع: چراغ سبز