مهارت‌های ارتباطی امروزه به یکی از مهم‌ترین ابزارهای زندگی بشر تبدیل شده است و از روابط کاری تا زندگی اشخاص را دربرمی‌گیرد. این مهارت‌ها دارای الگوهای مشخصی هستند که اگر هر فرد بتواند آن‌ها را فراگیرد، می‌تواند در امور روزانه‌اش به کار گیرد. روش های ارتباط موثر با دیگران برای ارتباط موثر یکی از همین مهارت‌هاست که می‌تواند نقش مهمی در ایجاد یک ارتباط مستحکم و قوی ایفا کند. اما چگونه می‌توان آن را یاد گرفت؟ این مهارت‌ها شامل چه مواردی می‌شوند؟ آیا برای داشتن ارتباطی موثر، دانستن روش‌های تشخیصی کفایت می‌کند؟ در این مقاله به بررسی پاسخ سوالات ذکرشده می‌پردازیم.
انواع سیستم های رفتاری افراد
دسته‌بندی اشخاص بر اساس الگوهای رفتاری اگرچه امری قطعی نیست، اما تا حد قابل توجهی می‌تواند کمک کند که بتوان برای ارتباط موثر دانست که طرف مقابل از نظر شخصیتی چگونه است. این مسئله کمک می‌کند تا در گام‌های بعدی، کلمات مناسب را برای ایجاد ارتباط انتخاب کنید و بدین ترتیب ریسک آغاز یک ارتباط ناموفق را تا حد زیادی کم کنید.
تیپ‌های شخصیتی مختلف، الگوهای رفتاری تقریبا متنوعی دارند که برای دانستن روش های ارتباط موثر با دیگران باید نسبت به آن‌ها آگاه بود. در آزمون معتبر MBTI شانزده تیپ شخصیتی بر اساس ویژگی‌های رفتاری تعیین شده است. دانستن این تیپ‌های شخصیتی می‌تواند کمک زیادی برای ایجاد ارتباط موثر کند. برای مثال، تیپ شخصیتی میانجی(INFP) آینده‌نگرتر است، در حالی که تیپ شخصیتی هنرمند (ISFP) بیشتر در لحظه زندگی می‌کند.
اما آیا صرف دانستن سیستم‌های رفتاری افراد برای داشتن ارتباط موثر کفایت می‌کند؟
مشکلات ایجاد ارتباط موثر
توانایی برقراری ارتباط موثر لزوما امری ذاتی نیست، اگرچه تا حدی هم به مهارت‌های فردی برمی‌گردد. اما سهم یادگیری بسیار بیشتر است و در صورت شناخت صحیح نسبت به نقاط ضعف و تمرکز روی آن‌ها می‌توان در ارتباط برقرارکردن بهتر شد. مواردی نظیر اضطراب، کمبود اعتمادبه‌نفس و عدم تسلط کلامی از مهم‌ـرین مشکلات ایجاد ارتباط موثر هستند که در شکل‌گیری یک مکالمه تاثیرگذار وقفه می‌اندازند.
چگونه سیستم رفتاری افراد را تشخیص دهیم؟
هرکدام از تیپ‌های شخصیتی دارای ویژگی‌های درونی و بیرونی مخصوص به خود هستند که پیش از ارتباط می‌توان به برخی از آن‌ها پی برد. زبان بدن، لحن صدا و انتخاب کلمات همگی می‌توانند کمک کنند تا بدانید طرف مقابل کم و بیش از نظر رفتاری چگونه است. آیا او بیشتر شنونده یا گوینده است؟ حرکات بدنش هنگام صحبت‌کردن شدید است یا در کمال خونسردی مکالمه را پیش می‌برد؟ شمرده شمرده حرف می‌زند یا عجولانه در میان صحبت‌کردن شما ورود می‌کند؟
برای داشتن یک نمای کلی از آن چه ” روش های ارتباط موثر با دیگران” می‌نامیم، ارتباط موثر را به دو دسته کلی تقسیم میکنیم:
- ارتباط کلامی
- ارتباط غیرمستقیم
در ارتباط کلامی موارد ذکرشده نظیر زبان بدن یا لحن صدا اهمیت بیشتری می‌یابند. اما در ارتباط غیرمستقیم ممکن است شخص حضور فیزیکی نداشته باشد. به طور مثال، رییس شرکت شما حتما همواره در اتاق کارتان نیست، اما شما باید بتوانید سیستم رفتاری او را تشخیص بدهید. مثال دیگر، ارتباطات مجازی از طریق ابزارهای تکنولوژی است. در این جا زبان بدن جای خود را به پیام، استیکر و بعضا عکس و اصطلاحا Meme می‌دهد. آیا همکاری که مرتبا از شکلک‌های طنزآمیز در پیام‌های خود استفاده می‌کند، لزوما آدمی شوخ‌طبع است؟ فردی که حضور فعال‌تری در ارتباطات مجازی دارد، در دنیای واقعی هم به همان اندازه اجتماعیست، یا برعکس؟ چگونه می‌توان این موارد را از یکدیگر تشخیص داد؟
کلید موفقیت در ارتباط موثر
ما شاید بتوانیم در دنیای واقعی به درک مناسبی از مفهوم تیپ شخصیتی برسیم. یک فرد کم حرف مشخصا شنونده بهتری است، یا شخصی که از اضطراب شدید رنج می‌برد، به سختی می‌تواند در حین حرف‌زدن پاهای خود را تکان ندهد. در واقع این خاصیت بدن است که با تقریب درستی نمایانگر وضعیت درونی فرد خواهد بود(البته نه کاملا). بهترین روش تشخیص سیستم رفتاری یک فرد برای ارتباط موثر، “شنیدن” و “دیدن” است؛ کافیست اجازه دهید تا طرف مقابل حرف بزند. در فضای مجازی نیز این قانون کم و بیش درست به نظر می‌رسد، اگرچه مصداق‌های متفاوتی دارد و باید به دنبال نشانه‌های دیگری بود. الفبای ارتباط در ابزارهای مدرن بسیار گسترده‌تر شده و برای شناخت آن‌ها، باید مرتبا مورد استفاده قرار گیرد. حتی استفاده دائم نیز کافی نیست و باید “به‌روز” بود.
جمع‌بندی
شناخت تیپ‌های شخصیتی، توجه به نشانه‌های فیزیکی و کلامی طرف مقابل و آگاهی از آن چه در مقابل باید انجام داد، مراحل ایجاد ارتباط موثر به شمار می‌آید. این مراحل به صورت پلکانی بوده و باید همگی مورد توجه قرار گیرند و با تسلط بر آن‌ها، می‌توان از روش های ارتباط موثر با دیگران بهره برد.
نویسنده تیم تحریریه چراغ سبز
منبع: چراغ سبز